Osadnictwo w gminie Cyców sięga zamierzchłych czasów. Świadczą o tym liczne i ciekawe znaleziska archeologiczne na terenie tej gminy.

W początkach państwa polskiego teren obecnej gminy leżał na terenie będącym obszarem rywalizacji między kształtującymi się państwami: Polską i Rusią. Na przełomie X i XI wieku obecny Cyców leżał na terenie kontrolowanym przez Grody Czerwieńskie. Zdobył je w 981 roku "na Lachach" Włodzimierz, książe Rusi. W 1018 roku odbił Grody Czerwieńskie Bolesław Chrobry, ale już w 1031 roku znowu powróciły do Rusi, zdobyte przez Jarosława Mądrego. Po rozpadzie Rusi Kijowskiej na mniejsze księstwa ziemie te weszły w skład Księstwa Wołyńskiego a następnie w skład Księstwa Halicko -Włodzimierskiego.

Na początku XIV wieku księciem halickim został Jerzy II pochodzący z dynastii Piastów mazowieckich. Zawarł on umowę z królem Polskim Kazimierzem Wielkim o sukcesji w razie swojej śmierci. W 1340 roku bojarzy otruli Jerzego II a do sukcesji po zmarłym księciu wystąpili Polacy ale też Litwini, Węgrzy a nawet Tatarzy. W 1349 roku w zbrojnej wyprawie Kazimierz Wielki zdobył Chełm. Jednak Litwini odbili wkrótce tą ziemie i zawarto rozejm.

W 1359 roku dokonano podziału granicznego między ziemią lubelską a chełmską należącą do Litwy. Księstwem chełmsko-bełskim władał Jerzy Narymutowicz uznający zwierzchność Litwy. Według podziału ziemi między ziemią lubelską a chełmską okolice Cycowa weszły w skład Księstwa Chełmsko-Bełskiego. Jednak w tym czasie był to jeszcze teren nie zamieszkały stanowiący właściwie gęstą bagienną puszczę. Był to obszar pograniczny. Pobliskie wsie Puchaczów i Zawadów należały jeszcze do ziemi lubelskiej. Granica przebiegała w lini prostej od miejscowości Zawadów na północ, do miejscowości Nadrybie, które leżało po stronie lubelskiej. Tak, więc granica przebiegała przez teren obecnej gminy. Był to teren leżący na peryferiach, jeszcze w XVI wieku nie przebiegały tędy nawet żadne szlaki.

W 1366 roku Jerzy Narymutowicz księże chełmsko-bełski złożył hołd Kazimierzowi Wielkiemu. Jednak po śmierci Kazimierza Wielkiego sytuacja zmieniała się. W 1376 roku Litwini znowu przejęli kontrolę nad tymi ziemiami. Wspólna wyprawa polsko-węgierska z 1377 roku przywróciła ziemię chełmską Polsce, która weszła w tym czasie do Korony Królestwa Polskiego. Ziemia chełmska dzieliła się na kasztelanie. Cyców wszedł w skład kasztelani chełmskiej.

Przełom XIV i XV wieku to czas powstania pierwszych osad na terenie gminy Cyców. Ziemia ta została nadana prywatnym rodom szlacheckim. Część ziemi nadano pewnemu rycerzowi z ziemi przemyskiej, który około 1430 roku założył Cyców. W tym samym czasie powstała też osada Świerszczów.

Na przełomie XV i XVI wieku ostatecznie ukształtował się ustrój administracyjny Polski. Kraj dzielił się województwa a te na powiaty. Ziemia chełmska weszła w skład województwa ruskiego ze stolicą we Lwowie. Mimo to ziemia chełmska miała swoje odrębności, posiadając np. własny sejmik szlachecki. Ziemia chełmska niczym nie różniła się od województw po za tym, że nie miała swojego wojewody i zwała się ziemią a nie województwem.

Cyców należał więc do powiatu chełmskiego w ziemi chełmskiej, w województwie ruskim.

W 1772 roku nastąpił I rozbiór Polski. Lwów, stolica województwa ruskiego wszedł w skład państwa austriackiego, pogłębiło to samodzielność ziemi chełmskiej, której szlachta walczyła o to, aby nie przyłączać tej ziemi do żadnego z województw.

W 1793 roku władze polskie zreorganizowały podział administracyjny I Rzeczpospolitej. Powstało województwo lubelskie oraz chełmskie. Ten stan nie trwał długo, ponieważ w 1795 roku tereny województwa lubelskiego i chełmskiego znalazły się w III zaborze austriackim. Z końcem XVIII wieku obszar Cycowa przestał być już granicznym terenem między województwem ruskim i lubelskim, zaborcy Polski ustanowili nowe podziały administracyjne.

Cyców znalazł się w tak zwanej Galicji Zachodniej, która podzielona była na cyrkuły,w tym cyrkuł chełmski wraz z Cycowem.

W 1809 roku w wyniku wojen napoleońskich, te ziemie przyłączono do Księstwa Warszawskiego. W 1810 roku Księstwo podzielono na departamenty i powiaty. Cyców znalazł się w departamencie lubelskim i powiecie krasnostawskim.

W 1815 roku upadło Księstwo Warszawskie a na jego gruzach powstało Królestwo Polskie pod berłem cara. Rosjanie początkowo zostawili podział na departamenty i powiaty z tym, że departamenty nazwano województwami. Dodatkowo podzielona województwa na obwody skupiające po dwa lub trzy powiaty. W ten sposób Cyców znalazł się w powiecie chełmskim, obwodzie krasnostawskim (powiaty Krasnystaw i Chełm ) i w województwie lubelskim.

Na początku XIX wieku obszar dzisiejszej gminy był jeszcze słabo zaludniony. Z trzydziestu miejscowości jakie istnieją obecnie do 1839 roku istniały tylko: Cyców, Garbatówka, Stręczyn, Świerszczów, Głębokie, Kopina, Stawek i Wólka Cycowska, zaczęły też powstawać w tym czasie Bekiesza i Zagórze. Przeważała tu ludność greckokatolicka. Ludność tego terenu liczyła wtedy niewiele ponad 1000 mieszkańców (w 1827 roku) a największe osady czyli, Cyców, Świerszczów i Stręczyn liczyły od 200 do 270 osób.

W 1845 roku obwody stały się powiatami, a dawne powiaty okręgami, niemającymi już większego znaczenia. Zamiast województw były już gubernie. Cyców znalazł się więc w składzie powiatu krasnostawskiego w guberni lubelskiej.

Rok 1864 przyniósł ogromne zmiany na polskiej wsi. Na mocy ukazu carskiego dokonano uwłaszczenia chłopów. Dotychczasowe obszary dworskie zostały uwłaszczone pomiędzy użytkujących je chłopów, jednak część folwarków pozostała w rękach szlachty.

Drugim ważnym wydarzeniem z tego okresu było utworzenie samorządowych gmin wiejskich. Gminę tworzyły zarówno grunty włościańskie (chłopskie) jak i dworskie (folwarki). Częściami składowymi były gromady (wsie) na czele z sołtysem, którego wybierało zgromadzenie gromadzkie. Organem uchwałodawczym gminy było zebranie gminne, na którym prawo głosu mieli gospodarze posiadający co najmniej 3 morgi gruntu. Zebranie gminne wybierało wójta i ławników (zarząd gminy). Wójt miał uprawnienia policyjno-administracyjne i sądownicze. Wójt gminy musiał posiadać przynajmniej 25 lat. Musiał też mieć przynajmniej 6 mórg gruntu. Nie miał obowiązku posiadać umiejętności pisania i czytania. Gmina zarządzała szkolnictwem gminnym. Urzędem gminy kierował pisarz gminny, który często był najważniejszą osobą w urzędzie z racji umiejętności pisania i czytania.

W 1864 roku powstała gmina Cyców skupiająca większość obszarów obecnej gminy z tym, że jej granice obejmowały również takie miejscowości jak: Nadrybie i Kulik.

W 1867 roku dokonano kolejnej reorganizacji administracji ziem Królestwa Polskiego. Gubernia lubelska została podzielona na większą ilość powiatów. Utworzono wtedy powiat chełmski a w jego składzie znalazła się gmina Cyców.

Według opisu gminy z 1881 roku gmina Cyców miała własny sąd gminny a poczta znajdowała się w Łęcznej. W gminie były dwie gorzelnie, 6 smolarni" młyn parowy, 2 olejarnie, 4 cegielnie, 2 kopalnie wapienia, kopalnia torfu, 8 szkółek elementarnych i 3 cerkwie. Ludność gminy wynosiła 5 475 osób. Do 1880 roku w gminie przeważała ludność polska i rusińska, wyznająca głównie grekokatolicyzm i katolicyzm.

Wielkie zmiany w strukturze ludności przyniosło parcelowanie ziemi dworskiej na działki i sprzedaż jej lub dzierżawa chętnym osadnikom. Już w 1860 roku zaczęła się parcelacja gruntów dworskich. Jednak największe nasilenie tego procesu miało miejsce w latach 1880-1881. Wtedy właśnie rozparcelowano majątek ziemski Cyców. Osadnikami byli głównie Niemcy z zachodnich terenów Królestwa Polskiego (głównie Sompolno w okolicach Konina) jednak, co ciekawe ziemie kupowali też miejscowi chłopi, którzy od czasów uwłaszczenia mieli już pewne nadwyżki finansowe.

Początki kolonizacji niemieckiej w Królestwie Polskim oraz w powiecie chełmskim sięgają początków XIX wieku. Już wtedy w miejscowości Nadrybie Stare mieszkała pewna grupa Niemców, jednak na skutek pijaństwa bardzo szybko zubożeli.

Koloniści byli osadzani przez właścicieli ziemskich. Jednak zdarzało się, że szybko się przenosili na inne miejsce. Zawierano kontrakt między osadnikami a właścicielem ziemskim. Niemcy przybywali na te tereny, ponieważ była tu dosyć tania ziemia. Koloniści zamieszkiwali zwarte tereny. Stosunki między społecznościami polską i niemiecką były poprawne i wynikały głównie z tego, że miejscowa ludność i koloniści nie wchodzili sobie w drogę. Za Niemcami w drugiej połowie XIX wieku w ramach ożywienia gospodarczego przybyła też duża grupa Żydów zajmujących się handlem i usługami. Wszystko to sprawiło, że ustabilizowana struktura religijna i narodowościowa uległa gwałtownej zmianie.

Koloniści niemieccy generalnie nie popierali polskich dążeń narodowościowych i nie uczestniczyli w powstaniach i strajkach polskich. Jednak w 1903 roku mieszkańcy wsi Zaróbki, Bogdanka, Stefanów, Janowice, Kolonia Cyców i Nowy Stręczyn, zamieszkałych przez kolonistów niemieckich odmówili płacenia obowiązkowych składek szkolnych. Siedmiu najbardziej opornych aresztowano, gdy nie chcieli oddać dobrowolnie części majątku na poczet składki.

W marcu 1905 roku w wielu folwarkach guberni lubelskiej wybuchły strajki o podłożu ekonomicznym i politycznym. W tym czasie zastrajkowali robotnicy rolni w majątkach Świerszczów i Garbatówka. Strajki zostały siłą stłumione, ale robotnicy otrzymali podwyżki. Zamieszki i strajki z 1905 roku, które trwały w całym państwie rosyjskim spowodowały ustępstwa carskie.

Na rok 1906 ustalono wolne wybory do Dumy Państwowej. Podczas wyborów w kwietniu 1906 roku wybory w Cycowie zostały unieważnione z powodu protestów ze względu na różnice między katolikami i prawosławnymi. Powtórzone wybory w dniu 11 IV zakończyły się podobnym rezultatem jak pierwsze. Na posłów wybrano Jana Baczyńskiego ze Świerszczowa i Ferdynanda Hanke kolonistę niemieckiego.

Na przełomie XIX i XX wieku Rosjanie rozpoczęli politykę zmierzającą do oderwania wschodnich krańców Królestwa Polskiego i przyłączenie ich do Rosji. Uważano że ludność greckokatolicka to tak naprawdę Rusini, którzy siłą byli zmuszeni do przyjęcia unii brzeskiej i powinni wrócić do "mateczki" Rosji. Temu celowi miała służyć kasata kościoła greckokatolickiego z 1875 roku.

W 1912 roku władze carskie przeprowadziły utworzenie guberni chełmskiej jako obszaru gdzie według władz przeważa ludność rusińska. Do guberni chełmskiej należał powiat chełmski wraz z gminą Cyców.

Latem 19114 roku wybuchła I wojna światowa. W 1915 roku przez teren gminy przechodziła linia frontu. Wojska rosyjskie zostały wyparte z tych terenów. W latach 1915-1918 gmina Cyców podlegała wojskowej okupacji austro-węgierskiej. W listopadzie 1918 roku posterunki austro-węgierskie zostały rozbrojone i gmina Cyców stała się wolna.

Ważnym wydarzeniem w historii tej ziemi była bitwa z 15 i 16 VIII 1920 roku. W dniu 15 VIII szosę z Lublina do Włodawy w okolicach Garbatówki i Świerszczowa osłaniały dwa bataliony etatowe złożone z maruderów, wypisanych ze szpitali chorych żołnierzy i urzędników pełniących służbę na tyłach w liczbie około 900 osób. Były to jednostki niezbyt karne i nie nadające się do dłuższych działań wojennych. Polacy zostali zaatakowani przez oddziały 58 brygady strzelców (około 1550 bagnetów, 235 szabel, 40 ckm i 4 działa) z grupy mozyrskiej pod dowództwem Dotola. Następne dnia rano polskie bataliony zaczęły się cofać na południe w kierunku Cycowa i dalej na Głębokie. Dzięki kontrnatarciu 3 i 7 pułku ułanów (odpowiednio po 450 i 478 szabel) siły bolszewickie zostały odparte przy niskich stratach własnych. Był to epizod wojny polsko-bolszewickiej, ale stanowił ważny przykład, że mimo przeważających sił wroga polskie wojska mogą zwyciężać, chociaż w tym samym czasie ważyły się losy bitwy warszawskiej. Bitwa pod Cycowem została wpisana na listę bitew umieszczonych na Grobie Nieznanego Żołnierza.

W sierpniu 1919 roku na mocy uchwały sejmowej powołano województwo lubelskie a w jego składzie powiat chełmski wraz z gminą Cyców. Granice gmin w II Rzeczpospolitej nie zmieniły się. Taki stan trwał do 1939 roku.

Gmina Cyców w okresie międzywojennym składała się z ponad 50 wsi, koloni, folwarków i osad. Najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w Trawnikach. Poczta i telegraf były na miejscu. Sąd pokoju dla gminy (I instancja) była w Siedliszczach, a sąd okręgowy w Lublinie.

Według spisu powszechnego z 1921 roku w gminie Cyców było 1 223 domy mieszkalne, oraz 9 147 mieszkańców w tym 4 484 mężczyzn i 4 663 kobiet. W gminie było 5 541 katolików, 1 581 ewangelików, 1489 prawosławnych (Spis powszechny z 1921 roku nie odróżniał grekokatolików od prawosławnych), 497 wyznawców religii mojżeszowej oraz 39 baptystów (pochodzenia niemieckiego) mieszkających w Józefinie i Nadrybie.

Podział religijny nie odzwierciedlał wiernie podziałów narodowościowych. Katolicy uważali się za Polaków, tak samo większość prawosławnych, z tej grupy tylko 494 osoby podało narodowość rusińską. Połowa ludności wyznania mojżeszowego uważało się za Polaków. Inaczej było z ludnością ewangelicką, która mieszkała w tej okolicy od niedawna. Na 1 581 ewangelików aż 1 443 podało narodowość niemiecką, asymilacja ludności niemieckiej największe postępy zrobiła w Ludwinowie, gdzie większość tamtejszych ewangelików uważało się za Polaków.

Spis powszechny pokazuje zmiany, jakie zaszły na terenie gminy. W 1881 roku ludność gminy wynosiła 5 475 osób a w 1921 roku już 9 147 osób, co oznacza podwojenie się liczby ludności a trzeba pamiętać, że lata 1914-1920 to czas wojen, zamieszek, okupacji i epidemii (grypa hiszpanka z 1919 roku). Duży wzrost liczby mieszkańców przyniósł też zmiany w środowisku naturalnym. Pierwotna ludność gminy stała się mniejszością a jej potomków można szukać tylko w Świerszczowie, Stręczynie i Garbatówce, gdyż zmiany demograficzne w tych miejscowościach były najmniejsze.